به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران» امسال برای بورس کالای ایران سالی مملو از اتفاق ها و رخداد های بزرگ بویژه در صنعت کشاورزی خواهد بود. تالار نقره ای که خود را برای کوچ کردن از نبش خیابان انزلی آماده می کند در سال ۹۵ حرف‌های گفتنی بسیاری برای اقتصاد کلان ایران خواهد داشت. در گفت‌وگوی تفصیلی با حامد سلطانی نژاد، مدیر عامل بورس کالای ایران آخرین رخدادهای این بازار و برنامه های پیش روی آن رونمایی شده که برای معامله گران و حتی صاحبان صنایع کشور حاکی از خبرهای مهمی است.

* آقای سلطانی نژاد آیا بازار فیزیکی بورس کالا حذف خواهد شد؟

خیر؛

*کارگزارها هم جابجا نمی شود؟

خیر؛

*شما در مصاحبه ای گفته بودید که بنا دارید تالار نقره ای را به سمتی ببرید که به روزتر و پویا تر شود. مدیر عامل سابق بورس کالا هم عنوان کرده بود تالار فیزیکی به تدریج حذف می شود ...

بازار فیزیکی بورس کالا حذف نخواهد شد. همواره تالارهای معاملاتی به عنوان نماد در بورس ها نگهداری می شوند. یک کاربرد تالارها این است که اگر زمانی سیستم های الکترونیک قطع شدند و یا مشکل فنی پیدا کردند، فعالان بازار بتوانند در تالار فیزیکی معاملات خود را انجام دهند. بحث دیگرهم زنده بودن بازار و اینکه فعالان بازار بتوانند تبادل نظر کنند می باشد. در بازارهای فیزیکی اگر بازار نفت را در نظر بگیرید می بینید که عده ای از معامله گران همواره در تالار معاملات جمع شده اند و با شور و هیجان معامله می کنند.

در بازارهای کالایی دنیا بویژه در بازار های نقد محلی برای جمع شدن فعالان بازار ساخته می شود. در صدد هستیم که کاربری تالار معاملات بورس کالای ایران را تبدیل به محلی نماییم، برای تبادل اطلاعات همه ذینفعان بازار و اینکه عرضه کنندگان بتوانند بازاریابی کنند و بازاریابان بتوانند مشتریان خود را پیدا کنند. بر همین اساس فرم فعلی تالار فیزیکی سعی خواهد شد، با شرایطی پویاتر حفظ شود.

از این رو اگر بتوانیم ساختمان جدید بورس کالا را تعویض کنیم، کل آن فرآیند را تغییر خواهیم داد.

*دنبال ساختمان جدید برای بورس کالا هستید؟ پیش از این یک بار این جابجایی از خیابان سپهبد قرنی به نبش خیابان انزلی صورت گرفت...

به دنبال ساختمان جدید هستیم منتهی باید دید آیا منابع مالی اجازه می دهد یا نه. فعلا در حد طرح اولیه بوده و در این زمینه فضای ساختمان و کاربری آن و البته امکانات آن برای هیات مدیره بورس کالا مهم است.

تلاش می شود فضایی مثل بورس های جهانی حرفه‌ای درست کرد که همه معامله گران در یک مکان جمع شده و تبادل اطلاعات کنند. در عین حال امکانات استیشن (ایستگاه معاملاتی) برای بروکر ها و معامله گر ها وجود داشته باشد. علاقه فراوانی وجود دارد که بازار فیزیکی به بازاری شاداب و پویاتر تبدیل شود و از سستی اینکه هفته ای یکبار در بازار کالایی عرضه شود و فقط در زمانی مشخص میان معامله گران رفت و آمد باشد، فاصله گرفته شود و بورس کالا خدمات بیشتری به ذی نفعان بازار بدهد.

*آیا امسال تغییر در بازار فیزیکی و خرید ساختمان جدید بورس کالا کلید زده می شود؟

بستگی به خرید ساختمان جدید دارد. روی ساختار فعلی تغییری نخواهیم داد و فعلا شرایط تالار همین گونه حفظ خواهد شد. اما با وجود پیاده سازی سامانه ورود و خروج TTS بورس کالا همچنان علاقه مند به حضور کارگزارها برای تبادل نظرات بیشتر میان ذینفعان بازار و اصلاح مشکلات است، بنابراین همچنان تالار معاملات بورس کالا وجود خواهد داشت و تغییری نخواهد یافت.

* هفته پیش مصوبه هیات ویران از سوی معاون اول رییس جمهور مبنی بر عرضه ذرت و جو ۳۱ استان  کشور در بورس کالا بر اساس کشف قیمت تضمینی ابلاغ شد. با توجه به خسارات اخیر سیل در اتان خوزستان ،برنامه بورس کالا برای موفقیت این مصوبه در سال جاری چیست ؟

بورس کالا برنامه ریزی کرده که در برخی از استان های کشور، این طرح را در قالب عرضه فیزیکی در بورس کالا انجام دهد و در برخی از استان ها در قالب انبار و انتشار اوراق گواهی سپرده کالایی.

آیین نامه اجرایی ماده ۳۳ قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی می گوید بایستی کشف قیمت محصولات کشاورزی در بورس کالا صورت گیرد و ما به تفاوت کشف قیمت و معامله صورت گرفته در بورس کالا را باید دولت به کشاورز پرداخت کند. اینکه شکل آن حتما در قالب عرضه فیزیکی یا گواهی سپرده کالایی باشد، در این ماده قانونی اشاره ای نشده و می توان بر اساس روش بورس کالا مدیریت شود.

* آیا بورس کالا تشخیص خواهد داد که به چه روشی این محصولات کشف قیمت شوند؟

نه اینکه شیوه کشف قیمت را تشخیص دهیم، بلکه بتوانیم از پس انجام آن بر بیاییم. اینکه بخواهیم بسیاری از انبارها را در سرتاسر کشور پذیرش کنیم ؛ اولاً انبارهای استاندارد به میزان لازم هنوز وجود ندارند، ثانیاً همه انبارها نمی توانند تضامین لازم را نزد بورس بسپارند. ترجیح می دهیم هر چه بیشتر از سیستم انتشار گواهی سپرده کالایی بر روی انبارهای استاندارد کالایی استفاده کنیم، چون بورس کالا محلی است برای اینکه اوراق بهادار مبتنی بر کالا منتشر شود . ساده ترین شکل این موضوع همان گواهی سپرده کالایی است که نیازمند انبار است. انبار نیز نیازمند نظارت بوده و نظارت هم نیازمند نیرو و صرف انرژی و توان است.

بورس کالا در خوزستان از پس ۲۶ انبار بر آمده که سال گذشته برای کشف قیمت ذرت عملیات نظارت و پیاده سازی نرم افزارها برای انبارهای کالایی این استان انجام شد. در عین حال مسئولان خوزستان از جمله تعاونی های استانی هم کمک کردند و از پس اجرای آن بر آمدیم .

*آیا از پس نظارت بر انبار های ۳۱ استان کشور هم بر می آیید؟

پاسخ به این سوال سخت است و اگر بگوییم انجام  می دهیم با توجه به تعداد نیرو های موجود شاید اغراق آمیز باشد، اما این طرح حتی در قالب انبار هم انجام نشود، همچنان از مزایای بسیاری برخوردار است. هم بار مالی دولت را کم می کند و هم استاندارد سازی را رعایت خواهد کرد از طرفی پول دوباره به حساب کشاورز می رود . این موضوع مزیت های خاص خود را دارد اما به نسبت گواهی سپرده در بخش عرضه فیزیکی بازار ، بحث استاندارد سازی آن و اینکه کالا هر لحظه  قابل عرضه باشد، را به عنوان مزیت از دست می دهیم که در برنامه بلند مدتی که با جهاد کشاورزی وجود دارد و در عین حال تاکیدی که شخص وزیر جهاد کشاورزی برای اجرای آن دارد، این دغدغه برطرف می شود.

جهاد کشاورزی تلاش می کند تا در این حوزه همه معاملات شفاف شود. تلاش بر این است که بورس کالا ساختار انبار را به تدریج در کل کشور پیاده کند. وقتی این انبارها در کل کشور به پذیرش بورس کالا دربیاید گویی در همه استان ها به نوعی تالار بورس کالا وجود دارد.

ایجاد بورس های کالایی و تالار معاملات شاید اتفاق خاصی را ایجاد نکند. زمانی ارزش افزوده ایجاد می شود که انبار برای بورس کالا وجود داشته باشد. وقتی انبار در خوزستان پذیرش شده به دلیل پیاده سازی زیر ساخت ها ، دیگر مهم نیست که جو یا ذرت در آن وارد شود. مهم وجود انبار استاندارد است.

* بررسی ها نشان می دهد که هم اکنون تحرک زیادی در بندر انزلی به راه افتاده و اتفاق های مهمی در زمینه ساخت انبار های بزرگ کالایی در حال رخ دادن است...

بندر انزلی پناسیل خوبی به دلیل برخورداری از پایانه صادراتی محصولات فلزی و کشاورزی دارد. محصولاتی که طرفدار زیادی در کشور دارد و اغلب تولید کنندگان داخلی آنها را تولید نمی کند...

* آیا ساخت انبار های استاندارد کالایی در مناطق آزاد هدفگذاری شده؟

یکی از نگرانی های تولید کنندگان و عرضه کنندگان خارجی برای وارد کردن کالا به ایران این است که اگر کسی کالا را نخرید باید دوباره آن را از کشور خارج کنند که این دردسر بزرگی برای آنها است. پیشنهاد بورس کالا این است که تولید کنندگان خارجی بزرگ در مناطق آزاد کالای خود را عرضه کنند.

*پذیره نویسی و معاملات ثانویه اوراق سلف سایپا چه زمانی کلید زده می شود؟

این ابزار جدید در هیات پذیرش بورس مطرح شده و منتظر پاسخ آنها هستیم . دغدغه هیات پذیرش این است که کسانی باید از بورس کالا تامین مالی کنند که کالای خود را در بورس عرضه می کنند. تامین مالی به پشتوانه قرار داد سلف، تامین مالی مبتنی بر عرضه و تولید است.

* یعنی «پراید» باید روی تابلوی بورس کالا برود؟

بله ، در حیطه قیمت گذاری این کالا فعلاً وارد نمی خواهیم شویم. ولی بحث بر سر این موضوع است که اگر تولید کننده ای می خواهد تامین مالی از بورس کالا کند باید تعهد حجم مشخصی از تولید و فروش در بورس را بدهد.

*آیا عرضه کننده برای اجرای این موضوع آماده است؟

عرضه کننده آماده عرضه است و امید می رود هم پراید در بازار عرضه می شود و هم اوراق سلف خودرو...

*اما چیزی به نام تابلوی قیمت برای خودرو سواری داخلی وجود ندارد چون شورای رقابت تصمیم گیرنده است. این مسئله را چگونه حل کرده اید؟

تابلوی قیمت برای خودرو در بورس کالا وجود دارد منتهی چون سلف فروخته می شود باید با قیمت ارزان تری نسبت به نرخ بازار عرضه شود. شورای رقابت فقط سقف قیمت را تعیین می‌کند و می گوید چون بازار خودرو سواری در کشور انحصاری است نباید تولید کننده از یک حدی گرانتر بفروشد، اما قیمت کف را تعیین نمی کند و نمی گوید ارزانتر هم بفروشند که این موضوع در بورس کالا می تواند تعیین شود.

*سال قبل پس از هیاهوی بسیار پرونده خروج پتروشیمی از بورس کالا بسته شد،ولی همچنان در بازار خرده فروشی صنایع پتروشیمی پایین دستی شرایط خوبی برقرار نیست.آنها معتقدند رقم باید در صندوق های کالایی برود و بعد برای تقویت صنایع داخلی پایین دستی تحت نظارت متولی مشخصی  تخصیص یابد. صندوق کالایی بورس کالا آیا همین صندوق است؟

صندوق کالایی یک نهاد مالی است که منابع مالی فعالان اقتصادی که لزوماً هم افرادی نیستند که در بازار کالا فعالیت می کنند را جمع آوری می کند و یونیت (واحدهای سرمایه گذاری) صادر می کند و مدیریت منابع را به دست یک مدیر بورس کالایی متخصص می سپارد تا از فرصت های آربیتراژی بازار استفاده و برای صاحبان دارایی های صندوق منفعت کسب کند. از این رو کالایی را نقد می خرد یا نسیه می فروشد و یا سود شناسایی می کند. این تعریف کلی صندق کالایی است، اما اینکه چه ساختاری به آن بدهیم و منابع آن از کجا تامین می شود همگی بستگی دارد به اینکه متقاضیان در اساسنامه صندوق محل تامین منابع را کجا می داند.

اگر اساسنامه آن رعایت شود هر کسی که متقاضی آن است می تواند تقاضای خود را به سازمان بورس ارایه دهد تا مورد تصویب یا بررسی قرار گیرد.

* آیا امسال صندوق کالایی می تواند راه اندازی شود؟

تاکنون دو درخواست اساسنامه برای تشکیل صندوق کالایی به هیات مدیره سازمان بورس ارسال شده است.

* آیا راه اندازی بازار آتی ارز منتفی شده؟ برخی مدیران میانی بانک مرکزی می گویند که این موضوع از دستور کار خارج شده...این موضوع صحت دارد؟

بالاخره در شورای عالی بورس تصمیم گرفته شد که ملاحظات بانک مرکزی مد نظر قرار بگیرد. بورس منتظر اعلام ملاحظات بانک مرکزی است و اینکه بالاخره چه برنامه زمان بندی برای تحقق این تصمیم دارد. دوستان گفتند که ارز تک نرخی شود اما بالاخره بگویند که چه زمانی ارز؛ تک نرخی می شود...

* آقای سیف که موافق هستند...

بله ، منتهی دوستان باید با ارایه زمان بندی مشخصی بگویند که ظرف چه مدتی ارز، تک نرخی می شود و یا کارگزاری های بانکی راه اندازی می شوند که بتوان ارز جابجا کرد و یا در مدت زمان مشخصی بازار آتی (فوروارد) بین بانکی راه اندازی می شود.

همان الزاماتی که بانک مرکزی به عنوان الزام راه اندازی بازار آتی ارز اعلام کرده بود، اگر هر زمان اراده کنند و برنامه ها را اعلام کنند ، بورس کالا هم متناسب با آنها برنامه های خود را تنظیم می کند.

* آیا فارکس را نمی توان به بورس کالا آورد و تحت نظارت بورس ایران از فرایند معاملات این بازار مالیات گرفت؟

فارکس یک بازار جهانی است و نمی توان آن را محدود به بورس کرد. پیچیدگی های بازار فارکس خاصی دارد و بعضاً معاملات فارکس معاملاتی هستند که حدود ۱۰۰درصد آنها منجر به تحویل کالا نمی شوند و مشکل شرعی ایجاد می کند. اینکه از پلتفرم های فارکس در بورس کالا استفاده شود موضوع دیگری است و باید بررسی شود، اما اینکه فارکس رسمیت بیابد، هنوز در دستور کار چیزی نداریم.

* در مورد گواهی سپرده که به تازگی رونمایی شد، دیگراتفاق جدید پیشروی بورس کالا در سال جاری چیست؟

اتفاق جدید در حوزه خودرو است که هم درعرضه و هم در تامین مالی از طریق اوراق بهاداراتفاق بزرگی است که به محض برطرف شدن ملاحظات هیات پذیرش ، بورس کالا و سایپا به عنوان نخستین متقاضیان آماده هستند که این اتفاق صورت بگیرد.

* در مورد واردات خودرو خارجی آیا این امکان انتشار اوراق تامین مالی وجود دارد؟

علاقه مندیم فرصت تامین مالی بیشتر به تولید کننده داخلی تعلق بگیرد و به عنوان نهاد ملی شاید چندان قادر نباشیم چیزی که مشابه آن در ایران وجود دارد، بخواهیم تامین مالی کنیم که وارد شود و برای ما سخت است. اگر کالاهای اساسی باشد که واردات آنها نیازمند شفاف سازی و نظارت است بورس کالا آماده کمک و حمایت است.

به طور مثال در حوزه کشاورزی اگر خوراک دام از طریق بورس کالا عرضه شود، از جمله کنجاله سویا و یا گندم و جو دامی اگر عرضه شود، بازار را تحت کنترل قرار می دهد .

* در مورد بازار عراق چرا موضوع صادرات سیمان ایران به این کشور دچار خسران شد؟

ظاهراً عراق تعرفه بالایی برای واردات سیمان وضع کرده که دلیل آن فروش بی ضابطه سیمان در این کشور بود. بازار زمانی که ثبات نداشته باشد، همه نگران آن می شوند، ولو اینکه همه می‌خواهند از آن سود ببرند. نوسان شدید در عرضه و در قیمت باعث برهم ریختگی بازار می شود. طبیعی است که مسئولان عراقی در مواجهه با چنین بازاری و احساس اینکه بازار توسط اشخاصی مدیریت می شود واکنش نشان می دهند.

اگر این بازار شفاف بود و یا با ارایه آمار از جمله مشخص بودن سهم فروش سیمان درعراق می شد متولی آن بازار را متقاعد کرد که کنترل قیمت و یا عرضه و تقاضا را به دست گرفت می توان پیشنهاد داد از طریق بستر بورس کالای ایران سیاست های ساخت و ساز پیاده شود.

*آیا بورس کالای اربیل راه اندازی می شود؟

اینکه در بصره یا اربیل باشد هنوز بحث است اما اینکه بورس مستقل باشد نیاز به سیاست های مسئولان عراقی دارد و نیازمند تصویب در نهاد های قانونی است. محتمل ترین سناریو این است که با سرمایه گذاری بورس کالا در آن کشور شعبه ای تاسیس شود که البته نیازمند حمایت های کلان دولتی در این کشور است.

منبع: خبرگزاری فارس